اتریوم Ethereum چیست؟
اتریوم (Ethereum) یک پلتفرم بلاکچین غیرمتمرکز است که با بهره‌گیری از فناوری شبکه همتابه‌همتا (Peer-to-Peer)، امکان اجرای امن و خودکار قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) را فراهم می‌کند. این قراردادها به کاربران اجازه می‌دهند بدون نیاز به واسطه یا مرجع متمرکز، با یکدیگر تراکنش انجام دهند.
یکی از ویژگی‌های مهم بلاکچین اتریوم این است که سوابق تمام تراکنش‌ها به‌صورت تغییرناپذیر (Immutable)، قابل‌راستی‌آزمایی (Verifiable) و در سطح جهانی به‌صورت امن ذخیره و توزیع می‌شوند. این ویژگی‌ها اعتماد کاربران به سیستم را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهند.
تراکنش‌ها و کارمزدها در شبکه اتریوم
تراکنش‌های اتریومی از طریق حساب‌های کاربری انجام می‌شوند. هر تراکنش باید توسط فرستنده امضا شود و هزینه‌ای بابت پردازش آن پرداخت گردد. این هزینه با واحدی به‌نام "اتر" (Ether)، که رمزارز بومی شبکه اتریوم است، تسویه می‌شود.
اتریوم، بستری برای توسعه نوآورانه
یکی از پیام‌های اصلی اتریوم این است که این شبکه برای "سازندگان" ساخته شده است. توسعه‌دهندگان می‌توانند اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) خود را روی این بستر راه‌اندازی و اجرا کنند. امروز هزاران اپلیکیشن و حتی بلاکچین‌های مستقل وجود دارند که همگی از پروتکل اتریوم بهره می‌برند. این اکوسیستم پویا زمینه‌ساز نوآوری، تنوع و توسعه‌ی خدمات غیرمتمرکز در حوزه‌های گوناگون شده است.
حساب‌های اتریوم: دسترسی آزاد، جهانی و بدون محدودیت
ویژگی‌هایی که حساب‌های اتریوم را متمایز می‌کنند:
-
رایگان بودن: ایجاد حساب در شبکه اتریوم هیچ هزینه‌ای ندارد.
-
دسترسی جهانی: از هر نقطه‌ای از دنیا قابل استفاده هستند.
-
شبه‌خصوصی بودن: نیازی به ارائه اطلاعات شخصی نیست.
-
بدون محدودیت: همه افراد بدون نیاز به مجوز خاص، می‌توانند مشارکت کنند.
علاوه بر این‌ها، مالکیت و کنترل شبکه اتریوم در دست هیچ نهاد خاصی نیست. یعنی هیچ شرکت یا سازمانی درباره آینده اتریوم تصمیم‌گیرنده نیست. این ویژگی، پایه‌گذار اعتماد و شفافیت در ساختار آن است.
چه کسی اتریوم را مدیریت می‌کند؟
ساختار مدیریت غیرمتمرکز
اتریوم یک سیستم کاملاً غیرمتمرکز است. هر زمان که چند رایانه به هم متصل شده و نرم‌افزار اتریوم را مطابق پروتکل اجرا کنند، در حقیقت بخشی از شبکه اتریوم شکل گرفته است.
نودها (Nodes)
به هر یک از این رایانه‌ها «نود» گفته می‌شود. هر کاربر با نصب نرم‌افزار مربوطه، می‌تواند یک نود را اجرا کرده و به شبکه بپیوندد.
استیکینگ (Staking)
برای شرکت در تأمین امنیت شبکه، کاربران می‌توانند مقدار مشخصی از اتر (ETH) را استیک کنند. اگر ۳۲ اتر در اختیار داشته باشند، بدون نیاز به کسب مجوز، می‌توانند مستقیماً در فرآیند اجماع شبکه شرکت کنند.
توسعه و کد منبع
برخلاف پروژه‌هایی که تحت کنترل یک نهاد واحد هستند، اتریوم اینگونه نیست. کد منبع آن متن‌باز است و توسعه آن توسط اعضای مختلف جامعه انجام می‌شود. افراد مختلف می‌توانند پیشنهادهایی برای بهبود یا تغییر پروتکل ارائه دهند. چندین نسخه‌ی متن‌باز و مستقل از این پروتکل نیز وجود دارد که باعث افزایش انعطاف‌پذیری و تنوع در مشارکت می‌شود.
رویداد مهم: مرج (The Merge)
یکی از تحولات کلیدی در تاریخ اتریوم، رویداد «مرج» بود که در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۲، در بلوک شماره ۱۵۵۳۷۳۹۳ و ساعت ۰۶:۴۲:۴۲ به وقت جهانی (UTC) انجام شد.
انتقال الگوریتم اجماع
در این رویداد، اتریوم از الگوریتم سنتی اثبات کار (Proof of Work - PoW) به الگوریتم مدرن‌تر اثبات سهام (Proof of Stake - PoS) مهاجرت کرد. این تغییر، گامی مهم در جهت افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف انرژی در شبکه اتریوم به شمار می‌رود.
نتیجه‌ی مرج
ادغام شبکه اصلی اتریوم با زنجیره بیکن (Beacon Chain) مبتنی بر PoS، نه‌تنها موجب صرفه‌جویی چشمگیر در انرژی شد، بلکه زیرساختی پایدارتر برای آینده‌ی این پلتفرم فراهم کرد. این تحول بخشی از نقشه راه کلی اتریوم برای بهبود مقیاس‌پذیری، امنیت و پایداری در بلندمدت است.
مزایای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز بر بستر اتریوم (Ethereum)
اتریوم، به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی اکوسیستم بلاکچین، فرصت‌های بی‌نظیری برای توسعه‌دهندگان نرم‌افزار فراهم می‌کند. این پلتفرم نه‌تنها از نظر فنی قدرتمند است، بلکه جامعه‌ای بزرگ و منابعی غنی در اختیار کاربران قرار می‌دهد.
انعطاف‌پذیری بالا در توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)
یکی از مزیت‌های کلیدی اتریوم، انعطاف بالای آن برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز است. توسعه‌دهندگان می‌توانند با استفاده از این بستر، پروژه‌هایی با اهداف مختلف از جمله مالی، هنری یا حتی بازی‌های مبتنی بر بلاکچین را پیاده‌سازی کنند.
ابزارهای قدرتمند توسعه
اتریوم از زبان برنامه‌نویسی اختصاصی خود به نام سالیدیتی (Solidity) استفاده می‌کند. این زبان به همراه ماشین مجازی اتریوم (EVM) و مجموعه‌ای از ابزارهای توسعه متن‌باز، بستری کامل و کارآمد برای ساخت و استقرار قراردادهای هوشمند فراهم کرده است. بلوغ این پروتکل و وجود مستندات فراوان، کار را برای برنامه‌نویسان بسیار آسان‌تر می‌کند.
تجربه کاربری ساده و روان
کیف پول‌هایی مانند MetaMask، Argent و Rainbow نه‌تنها دسترسی راحت به اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز را ممکن می‌کنند، بلکه رابط کاربری ساده و جذابی دارند که باعث افزایش پذیرش عمومی این فناوری شده است.
جامعه‌ی پشتیبان و تشویق توسعه‌دهندگان
اتریوم دارای جامعه‌ای پویا و فعال است. انجمن‌ها، مستندات، کتابخانه‌ها و پروژه‌های منبع‌باز زیادی وجود دارند که به توسعه‌دهندگان کمک می‌کنند تا در کمترین زمان ممکن پروژه‌های خود را به بهره‌برداری برسانند.
حمایت از نوآوری‌های حوزه مالی و دیجیتال
از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) گرفته تا توکن‌های غیرمثلی (NFTs)، اتریوم بستر اصلی بسیاری از تحولات نوین در دنیای دیجیتال محسوب می‌شود. این موضوع فرصت‌های نوآورانه بی‌شماری برای استارتاپ‌ها، هنرمندان و سرمایه‌گذاران به همراه دارد.
موارد استفاده از اتریوم (Ethereum Use Cases)
اتریوم به لطف قابلیت‌های منحصربه‌فرد خود، زمینه‌ساز ظهور و رشد چندین کاربرد کلیدی در فضای بلاکچین شده است.
۱. امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)
دیفای (DeFi) به مجموعه‌ای از خدمات مالی اطلاق می‌شود که بدون نیاز به واسطه‌هایی مانند بانک‌ها یا نهادهای مالی، بر بستر بلاکچین اجرا می‌شوند.
-
ویژگی‌ها: کاملاً متن‌باز، بدون نیاز به مجوز، و قابل برنامه‌ریزی.
-
کاربردها: وام‌دهی، استقراض، مبادله دارایی‌ها، و مدیریت پرتفوی.
-
نمونه‌ها: پروژه‌های معروفی مثل Aave، Compound، UniSwap و MakerDAO در همین بستر شکل گرفته‌اند.
DeFi نه‌تنها موجب دسترسی مالی جهانی شده، بلکه شفافیت، امنیت و کنترل بیشتری به کاربران داده است.
۲. توکن‌های غیرمثلی (NFTs: Non-Fungible Tokens)
NFTها نوعی دارایی دیجیتال منحصربه‌فرد هستند که به اثبات مالکیت و اصالت یک شیء دیجیتال یا فیزیکی کمک می‌کنند.
-
ویژگی‌ها: غیرقابل‌تقسیم، غیرقابل‌تعویض، دارای متادیتای منحصربه‌فرد.
-
کاربردها:
-
هنرمندان می‌توانند آثار خود را به‌صورت دیجیتال ثبت و مالکیت آن را اثبات کنند.
-
در صنعت بازی‌سازی، آیتم‌ها و شخصیت‌های درون بازی به‌صورت NFT قابل مبادله هستند.
-
-
نمونه‌ها:
-
پروژه مشهور CryptoKitties که آغازگر تب NFTها بود.
-
بازی Gods Unchained که به بازیکنان مالکیت کامل آیتم‌های درون بازی را می‌دهد.
-
با افزایش تمایل برندها و شرکت‌ها به دیجیتالی کردن دارایی‌ها، NFTها به یکی از پررونق‌ترین بازارهای نوین تبدیل شده‌اند.
ERC20 چیست؟ استاندارد پایه برای توکن‌های قابل تعویض در اتریوم
ERC20 یکی از معروف‌ترین استانداردهای بلاکچین اتریوم است که برای ایجاد توکن‌های قابل تعویض (Fungible Tokens) به‌کار می‌رود. واژه‌ی ERC20 مخفف Ethereum Request for Comments 20 بوده و درواقع مجموعه‌ای از قوانین و توابع را مشخص می‌کند که توسعه‌دهندگان باید در ساخت توکن‌های مبتنی بر اتریوم رعایت کنند.
چرا ERC20 اهمیت دارد؟
با تعریف یک چارچوب مشترک، ERC20 باعث می‌شود توکن‌هایی که با این استاندارد ساخته می‌شوند با کیف پول‌ها، صرافی‌ها، اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) و دیگر قراردادهای هوشمند به‌صورت یکپارچه و بدون مشکل تعامل داشته باشند. این سطح از تعامل‌پذیری (Interoperability) و سازگاری (Compatibility) دلیل اصلی موفقیت این استاندارد در سراسر اکوسیستم اتریوم است.
از زمان معرفی، ERC20 به ستون فقرات اکوسیستم مالی مبتنی بر اتریوم تبدیل شده و نقش مهمی در رشد پروژه‌های نوآورانه، از جمله DeFi و عرضه اولیه توکن‌ها (ICO) ایفا کرده است.
چگونه ERC20 کار می‌کند؟ | ساختار فنی و عملکرد
در قلب استاندارد ERC20، شش تابع اصلی تعریف شده است که هر قرارداد هوشمند باید آن‌ها را پیاده‌سازی کند. این توابع، نحوه عرضه، انتقال و مدیریت مجوز استفاده از توکن‌ها را مشخص می‌کنند.
توابع اصلی ERC20
-
totalSupply: مجموع کل توکن‌هایی که صادر شده‌اند. -
balanceOf: بررسی موجودی یک آدرس خاص. -
transfer: ارسال مستقیم توکن از یک آدرس به آدرس دیگر. -
approve: مجوز دادن به یک آدرس برای خرج کردن تعداد مشخصی از توکن‌ها. -
transferFrom: اجازه به آدرس تایید‌شده برای انتقال توکن‌ها به نمایندگی از فرستنده. -
allowance: نمایش میزان توکنی که یک آدرس می‌تواند به‌نمایندگی از آدرس دیگر خرج کند.
این توابع تضمین می‌کنند که عملیات مالی در قراردادها قابل ردیابی، امن و کنترل‌شده باشد. برای مثال، قبل از انتقال، سیستم بررسی می‌کند که آیا فرستنده به‌اندازه کافی موجودی دارد و آیا مجوز مورد نیاز صادر شده است یا نه. این بررسی‌ها از بروز تراکنش‌های غیرمجاز (Unauthorized Transactions) جلوگیری می‌کنند.
توابع اختیاری در ERC20
علاوه بر توابع ضروری، توسعه‌دهندگان می‌توانند از توابع اختیاری زیر برای بهبود تجربه کاربری استفاده کنند:
-
name: نام کامل توکن (مثلاً "MyToken") -
symbol: نماد اختصاری (تیکر)، مانند "MTK" -
decimals: تعداد اعشار قابل استفاده برای هر توکن، مثل ۱۸ که مشابه اتر است
گرچه پیاده‌سازی این توابع اجباری نیست، اما استفاده از آن‌ها به کاربران کمک می‌کند تا توکن‌ها را بهتر شناسایی کنند و از اشتباهاتی مانند ارسال اشتباه به توکن دیگر جلوگیری شود.
ERC20 و امنیت شبکه اتریوم
همانند اتر، تمامی تراکنش‌های مربوط به توکن‌های ERC20 نیز به‌طور کامل روی بلاکچین اتریوم (Ethereum Blockchain) ثبت می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود تمام نقل‌وانتقالات قابل ردیابی و شفاف باشند، که در نهایت اعتماد کاربران را جلب می‌کند و امنیت سیستم را افزایش می‌دهد.
علاوه‌بر‌این، به‌دلیل ساختار استاندارد و عمومی آن، پروژه‌هایی که با ERC20 ساخته می‌شوند می‌توانند از ابزارهای توسعه، کتابخانه‌ها و تجربه‌های پیشین استفاده کرده و در زمان و هزینه صرفه‌جویی کنند.
نتیجه‌گیری
ERC20 نه‌تنها یک استاندارد فنی برای ایجاد توکن‌هاست، بلکه یک ابزار قدرتمند برای ساخت اکوسیستم‌های مالی غیرمتمرکز به شمار می‌رود. تعامل‌پذیری، امنیت، و سهولت توسعه باعث شده این استاندارد به انتخاب اول بسیاری از توسعه‌دهندگان تبدیل شود.
اگر به‌دنبال ایجاد یک توکن جدید در اتریوم هستید، ERC20 نقطه شروع هوشمندانه‌ای است که هم از لحاظ فنی معتبر است و هم از نظر پشتیبانی جامعه و زیرساخت، راه شما را هموار می‌سازد.
ERC721 چیست؟ | استاندارد توکن‌های غیرمثلی (NFT) در بلاکچین اتریوم
ERC721 یکی از مهم‌ترین استانداردهای بلاکچین اتریوم است که برای ساخت توکن‌های غیرمثلی (NFTs: Non-Fungible Tokens) طراحی شده. برخلاف توکن‌های مثلی مانند اتر یا بیت‌کوین که کاملاً قابل تعویض هستند، هر NFT منحصربه‌فرد است و نشان‌دهنده مالکیت یک دارایی خاص، دیجیتال یا فیزیکی، به‌شمار می‌رود.
برای مثال، یک تصویر هنری دیجیتال یا آیتم درون‌بازی که فقط یک نسخه از آن وجود دارد، می‌تواند با استفاده از استاندارد ERC721 توکنیزه شود و در بلاکچین ثبت گردد.
ویژگی اصلی ERC721 | مدیریت دارایی‌های منحصربه‌فرد
استاندارد ERC721 مجموعه‌ای از قوانین و توابع مشخص را تعریف می‌کند که یک قرارداد هوشمند (Smart Contract) باید برای مدیریت این توکن‌ها پیاده‌سازی کند. این چارچوب به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که:
-
توکن‌های منحصربه‌فرد ایجاد کنند.
-
اطلاعات مالکیت را به‌طور دقیق ثبت نمایند.
-
فرآیند انتقال امن و قابل‌اعتماد بین کاربران را اجرا کنند.
توابع کلیدی ERC721
ERC721 شامل توابعی است که عملکرد هر توکن غیرمثلی را به‌صورت دقیق مشخص می‌کند:
balanceOf
تعداد NFTهای متعلق به یک آدرس خاص را نمایش می‌دهد. مثلاً اگر یک هنرمند سه اثر منحصربه‌فرد را توکنیزه کرده باشد، این تابع تعداد آن‌ها را مشخص می‌کند.
ownerOf
برای شناسایی مالک فعلی یک توکن خاص (بر اساس شناسه منحصربه‌فرد آن) استفاده می‌شود. مشابه بررسی سند مالکیت یک ملک است.
safeTransferFrom (بدون پارامتر داده)
فرآیند انتقال ایمن توکن بین دو آدرس را تضمین می‌کند و در صورتی که گیرنده یک قرارداد هوشمند باشد، بررسی می‌کند که قابلیت دریافت توکن را دارد یا نه.
transferFrom
برای انتقال دستی توکن از یک آدرس به آدرس دیگر به کار می‌رود. استفاده از این تابع معمولاً در شرایطی است که فرستنده مجاز به انجام انتقال شده است.
approve
به مالک توکن اجازه می‌دهد که یک آدرس خاص را برای انتقال توکن مشخص تأیید کند. این قابلیت اعتمادسازی بین طرفین را تقویت می‌کند.
getApproved
بررسی می‌کند که برای یک توکن خاص، چه کسی مجوز انتقال دارد. اگر مجوزی صادر نشده باشد، مقدار "null" برگردانده می‌شود.
setApprovalForAll
این تابع امکان می‌دهد که مالک، یک اپراتور را برای مدیریت همه توکن‌های خود تعیین کند یا این اختیار را از او بگیرد. شبیه دادن دسترسی کامل به شخصی برای مدیریت دارایی‌هاست.
isApprovedForAll
بررسی می‌کند که آیا یک اپراتور اجازه دارد کل مجموعه توکن‌های یک کاربر را کنترل کند یا نه.
safeTransferFrom (با داده اضافی)
مشابه نسخه ساده‌تر تابع بالا، اما با پارامتر داده‌ی اضافی برای انتقال اطلاعات بیشتر هنگام جابه‌جایی توکن. اگر گیرنده یک قرارداد هوشمند باشد، بررسی می‌شود که آیا توانایی دریافت توکن را دارد یا خیر (از طریق تابع onERC721Received).
ERC721 چگونه کار می‌کند؟ | پشت‌پرده فنی استاندارد
ERC721 مانند یک نقشه راه (Blueprint) برای توسعه‌دهندگان عمل می‌کند. آن‌ها با پیاده‌سازی توابع مشخص‌شده در قراردادهای هوشمند خود، می‌توانند توکن‌هایی بسازند که:
-
دارای متادیتای منحصربه‌فرد هستند (مثلاً اطلاعاتی مثل نام اثر هنری یا مالک اولیه).
-
در دفترکل دیجیتال (Digital Ledger) بلاکچین ثبت می‌شوند.
-
به‌صورت ایمن، شفاف و بدون واسطه میان کاربران جابه‌جا شوند.
این مدل ثبت مالکیت، امکان تقلب یا دست‌کاری را از بین می‌برد. همچنین، اطلاعات مربوط به کل عرضه توکن و نحوه توزیع آن‌ها در بلاکچین به‌صورت دائم ثبت می‌شود.
جمع‌بندی
استاندارد ERC721 به‌عنوان پایه‌ای برای دنیای نوظهور NFTها نقش محوری دارد. این استاندارد نه‌تنها مالکیت دیجیتال را ممکن ساخته، بلکه بستری فراهم کرده تا هنرمندان، بازی‌سازان، مجموعه‌داران و حتی کسب‌وکارها بتوانند دارایی‌های منحصربه‌فرد خود را به شکل امن و شفاف روی بلاکچین عرضه کنند.
اگر به دنیای NFT علاقه‌مند هستید یا قصد دارید توکن اختصاصی خود را بسازید، ERC721 نقطه‌ی شروعی ایده‌آل و استانداردی قابل‌اعتماد است.
با استفاده از codeauditplus ، در کمترین زمان و با هزینه بسیار معقول، میتوانید آسیب پذیری ها را شناسایی و در نتیجه برای بهبود کد قرارداد اقدام متناسب انجام دهید.
https://codeauditplus.com/audit-fa
راهکار ما:
- ثبت درخواست ممیزی
- مشاهده راهنمای چگونگی ثبت درخواست ممیزی در آپارات
- مشاهده راهنمای چگونگی ثبت درخواست ممیزی در یوتیوب
منابع
https://aws.amazon.com/web3/what-is-ethereum/
https://en.wikipedia.org/wiki/Ethereum
https://www.coinbase.com/learn/crypto-glossary/what-is-erc-721
https://www.coinbase.com/learn/crypto-glossary/what-is-erc-20
